AI MUỐN DỮ LIỆU CỦA BẠN

Ai muốn dữ liệu cá nhân của bạn ?

Yves Eudes (Pháp) 23/08/2012
Dương Quang Thiện (dịch) 2/9/2012

Khi mà bạn vừa kết nối vào một web site thương mại, thì coi như bạn đang sa vào một cái bẫy mà bạn chả hề biết đến: tất cả mọi hoạt động của bạn trên mạng đều bị theo dõi, được phân tích một cách cặn kẻ rồi sau đó được đem đi khai thác cho phép ai đó (mà bạn không hề biết đến) tạo ra một “mặt cắt tiếp thị được nhân cách hóa” (profil marketing personnalisé) để được đem lưu trữ đâu đó, và liên tục được làm giàu thêm thông tin. Việc dò tìm ban đầu thông tin của bạn thường được thực hiện bởi những “cookies”; đây là những phần mềm bé tí tẹo được đặt trong bộ navigator của bạn, và bởi mã IP máy tính của bạn.
Việc này thì ai cũng biết, nhưng thường bị đánh giá thấp, vì đối với những ai sử dụng mạng cơ bản thì việc này mang tính trừu tượng và vô hình đối với họ. Để làm cho việc này cụ thể rõ ràng hơn, công ty Mozilla (Mỹ), công ty phát hành phần mềm Firefox, đã cho tạo một ứng dụng mang tên Collusion, có nhiệm vụ theo dõi việc truyền dẫn dữ liệu của bạn trên mạng rồi từ đấy tạo ra một biểu đồ cho phép hiển thị theo thời gian thực.
Trên biểu đồ Collusion, mỗi website được viếng thăm sẽ được biểu diễn dưới dạng một “viên kẹo ngậm” bao quanh bởi một ánh hào quang. Tiếp theo xuất hiện những đường mũi tên nối liền website phát đi về những viên kẹo ngậm khác nhưng không có hào quang: đây là những website mà bạn không viếng thăm và có thể bạn không hề biết đến nhưng lại có khả năng tiếp nhận những dữ liệu cá nhân của bạn mà không hỏi ý kiến bạn và bạn không hề biết đến.
Phát lại những thông tin
Thí dụ, khi bạn vào một trang chủ của một công ty du lịch Pháp Expedia.fr, thì 3 server khác lập tức sẽ được thông báo: đó là công ty quảng cáo DoubleClick (một chi nhánh của Google), công ty tiếp thị trực tuyến anh quốc eDigitalResearch, và một căn cứ cookie thuộc công ty Mỹ cho thuê quản lý lưu thông Akami. Đến phiên 3 công ty này phân phối lại thông tin  của bạn về cho một loạt đối tác thứ hai, v..v..
Như vậy, DoubleClick sẽ chuyển thông tin  của bạn cho Bluekai, một công ty Mỹ chuyên phân tích dữ liệu, và công ty này lại chuyển cho 5 đối tác Mỹ khác: đó là công ty quảng cáo TribalFusion, sàn diễn phát hành các clip Videology, mạng xã hội tìm kiếm việc làm Icims, website phân tích  Revsci, hãng Mediamath… Danh sách này đơn giản là một mẫu vật: nếu bạn trở lại cũng website này ngày mai, hoặc 10 phút sau, thì các công ty kể trên có thể sẽ được thay thề bởi những đối tác cạnh tranh cũng của DoubleClick và Bluekai.
Đây chỉ là bước khởi đầu. Nếu bạn sử dụng website Expedia.fr để mua một vé máy bay đi Athenes (Hy Lạp), thì thông tin  mới này sẽ loan truyền lên mạng. Nếu bạn đang nhẩn nhơ trong lúc giao dịch để tham khảo một tạp chí du lịch trên mạng liên quan đến Hy Lạp, thì DoubleClick tiếp tục theo dõi bước đi của bạn và cho các đối tác của mình biết, và bạn sẽ thấy ngay những mẫu quảng cáo liên quan đến Hy Lạp hiện lên màn hình của bạn trên các website mà bạn đã viếng thăm trong mấy ngày qua.

"SUPERCOOKIE"
Về phía mình, tạp chí mạng du lịch đã chia sẽ những thông tin  liên quan đến bạn cho một tá server khác và cho Facebook nếu bạn có một tài khoản tại mạng xã hội này. Như thế, Facebook biết trước là bạn quan tâm đến Hy Lạp: mạng xã hội này đã được báo trước tại đầu nguồn bởi Google, mà bạn đã sử dụng để tìm thấy tạp chí web. Và nếu bạn lại tham khảo một website thông tin khác để đọc một bài báo khác liên quan đến khủng hoảng  nợ công tại Hy Lạp, thì tiến trình trao đổi thông tin  lại bắt đầu với những căn cứ dữ liệu (database) khác.
Chỉ trong vài phút, thì biểu đồ Collusion của bạn biến thành một giải ngân hà đầy đẫy những viên kẹo ngậm chồng lên nhau với những mũi tên qua lại chằng chịt như mắc cưởi. Bạn không thể có một cái nhìn toàn diện các website nhận dữ liệu và truyền dữ liệu đi vì biểu đồ đã vượt ra ngoài màn hình tứ phía.
Lẽ dĩ nhiên là nếu bạn không muốn bị theo dõi theo cách này, bạn có thể điều chỉnh thông số trên navigator (Firefox hoặc Explorer) để chặn đứng các cookies, nhưng như vậy bạn không thể sử dụng các website tương tác, và bao giờ bạn cũng bị theo dõi dựa trên mã IP của bạn. Ngoài ra, các hãng quảng cáo đã sáng chế ra “supercookie” cho chúng bí mật len lỏi núp vào một chỗ kín nào đó trên navigator có khả năng chống lại những vụ tẩy xóa – trừ khi bạn sử dụng một phần mềm đặc biệt. Những module khác cần được cài đặt trên navigator Firefox, chẳng hạn Ghostery cho phép hạn chế việc theo dõi trên mạng, nhưng chúng có thể không hoàn hảo và có thể không cho phép truy cập một vài website.
Công ty Mozilla sẽ cho ra đời một phiên bản mới Collusion cho phép hạn chế việc trao đổi hoang dã các dữ liệu. Nhưng mục tiêu chính của nó là ở nơi khác. Đối với website của Firefox, thì hãng này thường xuyên nhắc lại việc theo dõi không phải bao giờ là một việc tồi cả đối với những người tiêu thụ. Sau đó, Mozilla loan báo việc hình thành, với sự hợp tác của Foundation Ford, một “căn cứ dữ liệu  toàn cầu các dữ liệu có thể theo dõi được trên Web”, căn cứ dữ liệu này sẽ được nuôi dưỡng bởi những người sử dụng Collusion, với sự chấp thuận của họ: “Chúng tôi sẽ cho tổ hợp lại các thông tin  này để các nhà nghiên cứu, các phóng viên tùy nghi sử dụng cho phép phân tích  và lý giải làm thế nào các dữ liệu này được theo dõi trên Web.”
Nghĩa là một siêu tập tin (metafile) gì đó dùng cho một mục đích mang tính chính nghĩa.